دسته بندی | هنر و گرافیک |
بازدید ها | 7 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 70 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 71 |
دنیای طراحی فرش به یک منطقه و یک کشور و یک فرهنگ خلاصه نمیشود، بلکه این جهانی است از فرهنگها و سنتهای مختلف که هرکدام به طریقی در صحنه پهناور فرش به منصهٔ ظهور میرسند. نقوش و طرحهای قالی نه تنها زینتبخش خانهها و تالارهاست بلکه روایتکنندهٔ داستانها و افسانههای ملی و دربردارندهٔ هنر، فرهنگ، سنت و آداب و رسوم یک منطقه است. بطور کلی میتوان گفت که نقش و نگارهای فرش زبان گویای یک فرش میباشند و بدون آنها فرش مرده است.
تحقیق و پژوهش از اساسیترین و ریشه ای ترین عوامل در راه توسعه یک سیستم انسانی میباشد. امروزه ما به علت محدود شدن امکانات و نیز فقدان زمان لازم، به دست آوردن بیشترین بهره از کمترین سرمایه در کوتاهترین زمان، مهمترین هدف هر جامعه و سیستمی میباشد و این به اثبات رسیده است که این حاصل نمیگردد مگر با تحقیق و پژوهشهای پایهای و اصولی در هر بخش.در جامعهٔ رو به رشد ما سرمایهای که به وفور یافت میشود و از آن استفاده و بهرهٔ آنطور باید و شاید مفیدی حاصل نمیگردد، صنعت قالیبافی است. هنر – صنعتی که به علت بعضی افراط و تفریطها دچار معضل و حتی مرگ ناگهانی شده است. گروهی آنرا در چارچوب سنتی قدیم اسیر نمودهاند و شکستن این چارچوب را خیانت به اصالت ایرانی میدانند و گروهی نیز با تقلیدهای کورکورانه و عجولانه سعی در منطبق نمودن فرش ایران با بازارهای جهانی دارند. به هر حال بهترین راه برای حل مشکل فرش ایران ، یافتن نقاط ضعف و یافتن راه حل برای تقویت آن میباشد و این خود محتاج تحقیقات گسترده و تخصصی است.در اینجا فرصتی دست داده تا از دیدگاهی دیگر و با هدف ترویج فرهنگ تحقیقات در زمینه فرش، نگاهی داشته باشیم به طراحی فرش ایران که خود از عوامل اساسی و بنیادی هنر – صنعت فرش میباشد. این رساله ماحصلی است که به سفارش مرکز تحقیقات فرش دستباف ایران و با همکاری سازمان صنایع دستی ایران تهیه گردیده است شاید که تلنگری باشد به خفتگانی که خود را بیدار میپندارند.در اینجا لازم میدانم که از مدیرت محترم صنایع دستی استان همدان جناب آقای مهندس مولابیگی به خاطر رهنمودها و تشویق های بیدریغشان کمال تشکر را داشته باشم.با نگرش در طبیعت و هر آنچه که در آنست میبینیم که خداوند همه را در کمال زیبایی و در جای مخصوص خود آفریده است و چیزی را کم نگذاشته است. طرحی عظیم از جهان زیبای آفرینش، طرحی که هیچ کم و کسری ندارد، طرحی زیبا که چنان مینماید که با انسان لب به سخن گشوده و انسان را از قدرت بیانتهای خداوندی مطلع میکند و انسان، این اشرف مخلوقات خداوند و این شاهکار آفرینش نیز به جهت روح خداوندی که در او دمیده شده است ، دست به آفرینش میزند. چون خوب در اطراف خود بنگریم متوجه آفریدههای متفاوت دست انسان میشویم که هرکدام در طرحی و شکلی خاص جلوه مینمایند و چون انسان فطرتاً زیبادوست است سعی در آفریدن طرحها و نقوش زیبا و دلفریب در محیط زندگی خویش میکند و البته نه تنها در زندگی ظاهری بلکه در زندگی معنوی خویش.از جمله نقوشی که هم جنبه ظاهری زیبا و هم جنبه معنوی دلفریب دارد، نقوش موجود در فرشهای اصیل ایرانی است که از هزاران سال قبل بوسیله هنرمندان خوش ذوق ایرانی بر این صفحه آشنا نقش بسته است که خود دایرهالمعارفی از نقوش زیبای جهان است با تنوعی به وسعت افکار و اندیشههای آدمیانی که در طول تاریخ با فرش آشنا بودهاند، از فرشهای اولیهای که با برگ درختان ساخته شد تا قالیهای ابریشمی خوش آب و رنگ قصههای هزار و یکشب. دنیای طراحی فرش به یک منطقه و یک کشور و یک فرهنگ خلاصه نمیشود، بلکه این جهانی است از فرهنگها و سنتهای مختلف که هرکدام به طریقی در صحنه پهناور فرش به منصهٔ ظهور میرسند. نقوش و طرحهای قالی نه تنها زینتبخش خانهها و تالارهاست بلکه روایتکنندهٔ داستانها و افسانههای ملی و دربردارندهٔ هنر، فرهنگ، سنت و آداب و رسوم یک منطقه است. بطور کلی میتوان گفت که نقش و نگارهای فرش زبان گویای یک فرش میباشند و بدون آنها فرش مرده است.
فصل اول:
بخش یک: ماهیت نگارهها
محیط اطراف ما را اشکال و طرحهای متفاوت دربر گرفتهاند که هرکدام از آنه به طریقی مفهومی را دربر میگیرند و یا بیانکنندهٔ موضوعی خاص میباشند. شکل مفهومی است گسترده و بسیار فراگیر که هر مورد قابل تصوری را دربر میگیرد اعم از شکل ظاهری اجسام تا کلمات، ارقام، حروف و نشانههای مختلف که هرکدام به طریقی ذهن ما را متوجه مفهوم خاصی میکنند. مثلاً کلمه «آب» که ذهن ما را متوجه سیال بودن، تشنگی، جاری بودن ... میکند و یا شکل دایره که مفهوم کامل بودن، بسته بودن و ... دربر دارد. به طور کلی میتوان گفت که هر شکل نشانهای است، نشانهای که مفهومی جدا را زنده میکند و نشانهها بر دو گونهاند؛ نمادین و غیرنمادین.زمانی که میخواهیم مفهوم «درخت» را نشان دهیم میتوانیم آنرا با کلمهٔ درخت و با نشان و شکل خاص آن ‡ مشخص کنیم، اما آیا مفهوم عشق، دوستی، تفکر و از این دست را که جنبه بیرونی ندارند را میتوان با نشانه مفهوم کرد؟ اینجاست که «نماد» به کمک ما میشتابد و عشق را مفهوم میکند
دسته بندی | هنر و گرافیک |
بازدید ها | 0 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 70 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 71 |
دنیای طراحی فرش به یک منطقه و یک کشور و یک فرهنگ خلاصه نمیشود، بلکه این جهانی است از فرهنگها و سنتهای مختلف که هرکدام به طریقی در صحنه پهناور فرش به منصهٔ ظهور میرسند. نقوش و طرحهای قالی نه تنها زینتبخش خانهها و تالارهاست بلکه روایتکنندهٔ داستانها و افسانههای ملی و دربردارندهٔ هنر، فرهنگ، سنت و آداب و رسوم یک منطقه است. بطور کلی میتوان گفت که نقش و نگارهای فرش زبان گویای یک فرش میباشند و بدون آنها فرش مرده است.
تحقیق و پژوهش از اساسیترین و ریشه ای ترین عوامل در راه توسعه یک سیستم انسانی میباشد. امروزه ما به علت محدود شدن امکانات و نیز فقدان زمان لازم، به دست آوردن بیشترین بهره از کمترین سرمایه در کوتاهترین زمان، مهمترین هدف هر جامعه و سیستمی میباشد و این به اثبات رسیده است که این حاصل نمیگردد مگر با تحقیق و پژوهشهای پایهای و اصولی در هر بخش.در جامعهٔ رو به رشد ما سرمایهای که به وفور یافت میشود و از آن استفاده و بهرهٔ آنطور باید و شاید مفیدی حاصل نمیگردد، صنعت قالیبافی است. هنر – صنعتی که به علت بعضی افراط و تفریطها دچار معضل و حتی مرگ ناگهانی شده است. گروهی آنرا در چارچوب سنتی قدیم اسیر نمودهاند و شکستن این چارچوب را خیانت به اصالت ایرانی میدانند و گروهی نیز با تقلیدهای کورکورانه و عجولانه سعی در منطبق نمودن فرش ایران با بازارهای جهانی دارند. به هر حال بهترین راه برای حل مشکل فرش ایران ، یافتن نقاط ضعف و یافتن راه حل برای تقویت آن میباشد و این خود محتاج تحقیقات گسترده و تخصصی است.در اینجا فرصتی دست داده تا از دیدگاهی دیگر و با هدف ترویج فرهنگ تحقیقات در زمینه فرش، نگاهی داشته باشیم به طراحی فرش ایران که خود از عوامل اساسی و بنیادی هنر – صنعت فرش میباشد. این رساله ماحصلی است که به سفارش مرکز تحقیقات فرش دستباف ایران و با همکاری سازمان صنایع دستی ایران تهیه گردیده است شاید که تلنگری باشد به خفتگانی که خود را بیدار میپندارند.در اینجا لازم میدانم که از مدیرت محترم صنایع دستی استان همدان جناب آقای مهندس مولابیگی به خاطر رهنمودها و تشویق های بیدریغشان کمال تشکر را داشته باشم.با نگرش در طبیعت و هر آنچه که در آنست میبینیم که خداوند همه را در کمال زیبایی و در جای مخصوص خود آفریده است و چیزی را کم نگذاشته است. طرحی عظیم از جهان زیبای آفرینش، طرحی که هیچ کم و کسری ندارد، طرحی زیبا که چنان مینماید که با انسان لب به سخن گشوده و انسان را از قدرت بیانتهای خداوندی مطلع میکند و انسان، این اشرف مخلوقات خداوند و این شاهکار آفرینش نیز به جهت روح خداوندی که در او دمیده شده است ، دست به آفرینش میزند. چون خوب در اطراف خود بنگریم متوجه آفریدههای متفاوت دست انسان میشویم که هرکدام در طرحی و شکلی خاص جلوه مینمایند و چون انسان فطرتاً زیبادوست است سعی در آفریدن طرحها و نقوش زیبا و دلفریب در محیط زندگی خویش میکند و البته نه تنها در زندگی ظاهری بلکه در زندگی معنوی خویش.از جمله نقوشی که هم جنبه ظاهری زیبا و هم جنبه معنوی دلفریب دارد، نقوش موجود در فرشهای اصیل ایرانی است که از هزاران سال قبل بوسیله هنرمندان خوش ذوق ایرانی بر این صفحه آشنا نقش بسته است که خود دایرهالمعارفی از نقوش زیبای جهان است با تنوعی به وسعت افکار و اندیشههای آدمیانی که در طول تاریخ با فرش آشنا بودهاند، از فرشهای اولیهای که با برگ درختان ساخته شد تا قالیهای ابریشمی خوش آب و رنگ قصههای هزار و یکشب. دنیای طراحی فرش به یک منطقه و یک کشور و یک فرهنگ خلاصه نمیشود، بلکه این جهانی است از فرهنگها و سنتهای مختلف که هرکدام به طریقی در صحنه پهناور فرش به منصهٔ ظهور میرسند. نقوش و طرحهای قالی نه تنها زینتبخش خانهها و تالارهاست بلکه روایتکنندهٔ داستانها و افسانههای ملی و دربردارندهٔ هنر، فرهنگ، سنت و آداب و رسوم یک منطقه است. بطور کلی میتوان گفت که نقش و نگارهای فرش زبان گویای یک فرش میباشند و بدون آنها فرش مرده است.
فصل اول:
بخش یک: ماهیت نگارهها
محیط اطراف ما را اشکال و طرحهای متفاوت دربر گرفتهاند که هرکدام از آنه به طریقی مفهومی را دربر میگیرند و یا بیانکنندهٔ موضوعی خاص میباشند. شکل مفهومی است گسترده و بسیار فراگیر که هر مورد قابل تصوری را دربر میگیرد اعم از شکل ظاهری اجسام تا کلمات، ارقام، حروف و نشانههای مختلف که هرکدام به طریقی ذهن ما را متوجه مفهوم خاصی میکنند. مثلاً کلمه «آب» که ذهن ما را متوجه سیال بودن، تشنگی، جاری بودن ... میکند و یا شکل دایره که مفهوم کامل بودن، بسته بودن و ... دربر دارد. به طور کلی میتوان گفت که هر شکل نشانهای است، نشانهای که مفهومی جدا را زنده میکند و نشانهها بر دو گونهاند؛ نمادین و غیرنمادین.زمانی که میخواهیم مفهوم «درخت» را نشان دهیم میتوانیم آنرا با کلمهٔ درخت و با نشان و شکل خاص آن ‡ مشخص کنیم، اما آیا مفهوم عشق، دوستی، تفکر و از این دست را که جنبه بیرونی ندارند را میتوان با نشانه مفهوم کرد؟ اینجاست که «نماد» به کمک ما میشتابد و عشق را مفهوم میکند
دسته بندی | هنر و گرافیک |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 41 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 66 |
مقدمه
در هنر و صنعت فرشبافی نقشه یک بخش مهم و به تعبیری اساسیترین بخش کار به شمار می رود در کنار مسائل و عوامل مهمی که تشکیل دهنده اعتبار و ارزش فرش به حساب میآید اصالت و هویت ملی یک یفرش از روی نقشه آن شناخته میشود.
به طور کلی هر قوم یا ملیتی دارای فرهنگ خاص خود هستند که با مطالعه بررسی و پرداختن به آن میتوان آن قوم را از اقوام دیگر تمیز داد نقشه فرش نیز مانند یک کتاب فرهنگ یک قوم را به سادگی و زیبایی هرچه تمامتر برای ما بیان کرده و روشن میسازد هرگاه دریابیم که ریشه این نقوش نشات گرفته در کجا و در چه تاریخی است در واقع به ریشه عمق این نقوش و عجین بودن آن با فرهنگ آن قوم میپردازیم.
حال با توجه به گستردگی و ریشهدار بودن هنر فرش بافی این سئوال را مطرح میکنیم که کدام قوم یا ملتی و در چه زمان و تاریخی توانسته است اولین نقش را روی قالی پیاده کند.
پاسخ دادن به این سوال بسیار مشکل و یا شاید غیر ممکن باشد زیرا هیچ سند دقیق و روشنی در مورد اینکه اولین قالی در چه زمانی و در چه مکانی بافته شده است در دسترس بشر نیست. مسلما به وجود آمدن فرش به شکل امروزی نیاز به یک سیر تکاملی بلند مدت دارد زیرا نمیتوان قبول کرد که انسان به یک باره به این تکنیک رسیده باشد که بتواند آثار ارزشمندی را خلق نماید بنابراین باید در این خصوص به بافتههایی که از نظر تکنیکی ضعیفتر هستند توجه کرده و آنها را مورد ملاحظه قرار بدهیم.
شاید اولین زیر انداز بافت دست بشر را بتوان نمد دست به در هم بردن الیاف و درگیر کردن آنها با هم بافت اطلاق میشود و ابتداییترین شکل آن را میتوان (بافت) نمد دانست زیرا نمدازدرهم فروتن پشمها به وسیلة فشار به وجود میآید همچنی با توجه به قرائن و شواهد موجود و آثار بر جای مانده از زندگی انسانها و تمدنهای قدیمی ابتداییترین نوع بافت به شکل امروزی را میتوان پارچه گلیم دانست با تحول تکنیکی که این دست بافتهها در طول تاریخ داشتهاند فرش پرزدار متجلی میشود فرش پرزدار نیز سیر تحول و تکاملی خاص را در طول تاریخ گذرانده تا به شکل امروزی در آمده است نقش فرش نیز به عنوان یک بخش اساسی و جدانشدنی از فرش سیر تحول و تکامل طولانی را پشت سرگذاشته است همچنان که نمیتوان تاریخ دقیقی برای بافت اولین فرش تعیین کرد زمان مشخصی را نیز برای اولین نقش قالی نمیتوان یافت اما در مورد نقش فرش میتوان با استناد به سابقه هنر نقاشی و بررسیها و تحقیقات انجام گرفته توسط دانشمندان مختلف حدسهایی زد.
اینکه چه طرحی روی فرش پیاده میشود این موضوع نشات گرفته از ذهن طراح و یا بافنده طرح است نقاشی به عنوان یکی از اولین هنرهای طریقه انسان به شمار میرود. و تاریخ آن به زمانهای قبل از تاریخ (مدون) میرسد انسان با رسم نقشهای مختلف عقاید و نظرات خود را به وسیلة آن بیان میکرده و بدین ترتیب به تدریج در یک قوم ، یک سری نقوش به عنوان سمبل فرهنگی – هنری اهمیت پیدا کرده و به مرور زمان توسط هنرمندان رشتههای مختلف مورد توجه قرار میگرفته از جمله آنها میتوان این موضوع را بیان کرد که هنرمندان بافنده نیز از این امر پیروی کرده و این نقشها را بر روی دست بافتههای گوناگون منتقل میکردند از آن جا که این نقوش در نزد اقوام مختلف دارای ویژگی خاص فرهنگی آن قوم بوده است از این رو میتوان با پرداختن به این ویژگیها هنر و اندیشة هنری یک قوم را از هنر قوم دیگر تمیز و تشخیص داد.
هنر قالیبافی به عنوان هنری تکامل یافته و پیشرفته متاثر از هنرهای همچون گچبری سفال گری ، فلزکاری و حجاری است . میدانیم که هنرمندان این رشتههای هنری از زمانهای گذشته با نقش کردن نشانهها و هنر فرهنگی قوم خویش بر روی اثار خود اسناد تاریخی با ارزشی را برای آینده باقی گذاشتهاند هنرمندان قالیباف نیز تحت تأثیر همین نقوش و با الهامگیری از آنها قالیها خود را آذین میبخشیدند.